Moje narządy płciowe, do czego służą

Funkcja i budowa naszych narządów płciowych

Zewnętrzne narządy płciowe męskie

Narządy płciowe są tym, co różni ciała kobiety i mężczyzny. Część z nich widzisz, patrząc w lustro te nazywamy narządami zewnętrznymi. U mężczyzn to moszna i penis, inaczej członek lub prącie. Wokół nich w okresie dojrzewania wyrasta owłosienie łonowe. Na powierzchni penisa znajduje się fałd skóry – napletek, który osłania zwany żołędzią koniec prącia, chroniąc go przed urazami i wysuszeniem. Żołądź to bardzo wrażliwa strefa erogenna, dotyk i drażnienie jej wywołują przyjemne odczucia. To dlatego, że jest tu wiele zakończeń nerwowych. Pośrodku żołędzi znajduje się ujście cewki moczowej, którą na zewnątrz wydostaje się mocz. A podczas wytrysku (ejakulacji) – także sperma (nasienie, ejakulat) z plemnikami.
Po otrzymaniu takiej informacji chłopcy często się niepokoją, czy w trakcie wytrysku może dojść do wycieku moczu. Bez obaw, podczas erekcji mocz nie ma dojścia do cewki.

prącie

napletek

żołądź

moszna

ujście cewki moczowej

W mosznie znajdują się jajowatego kształtu jądra, do których przylegają najądrza. Jedno jądro leży zazwyczaj wyżej od drugiego, aby sobie nie przeszkadzały podczas chodzenia. Jedno może być też nieznacznie większe od drugiego.
Moszna i jądra znajdują się na zewnątrz ciała z bardzo praktycznego powodu. Produkcji spermy najbardziej sprzyja temperatura około 34°C. A wewnątrz organizmu jest ona wyższa. Moszna może reagować na temperaturę otoczenia – kiedy jest chłodno, kurczy się i jądra znajdują się bliżej ciała, a kiedy jest cieplej, oddalają się. To sposób na zapewnienie jądrom stabilnej temperatury.

Na spodzie prącia napletek kończy się błoną zwaną wędzidełkiem lub po łacinie frenulum.

Wewnętrzne narządy płciowe męskie

W środku, w ciele znajdują się z kolei wewnętrzne narządy płciowe. Popatrzmy na drogę pokonywaną przez plemniki – od miejsca, gdzie powstają, którędy wędrują, aż tam, gdzie wydostają się z ciała na zewnątrz.
Plemniki powstają w jądrach, a dojrzewają w najądrzach. Następnie wędrują nasieniowodami do prostaty, gdzie łączą się z wydzielinami wytwarzanymi przez pęcherzyki nasienne i prostatę. Powstaje sperma. Ejakulat wydostaje się na zewnątrz przez cewkę moczową – czyli część układu moczowego – która prowadzi przez prącie na zewnątrz.

pęcherz moczowy (układ moczowy)

pęcherzyki nasienne

nasieniowody

prostata

cewka moczowa

najądrza

jądra

Stulejka – zwężenie ujścia napletka

Czasem zdarza się, że otwór napletka jest zbyt wąski, żeby można było go zsunąć i odsłonić żołądź, czasem nawet nie widać ujścia cewki moczowej. W takim wypadku nie sposób odpowiednio zadbać o higienę i oczyszczenie żołędzi z tzw. mastki, którą tworzą złuszczony naskórek oraz substancje pochodzące z gruczołów łojowych. Z takim problemem należy zwrócić się do lekarza.

zsunięty napletek odsłaniający żołądź

zwężony napletek, którego nie można zsunąć z żołędzi

Jeżeli zwężenie jest tak silne, że nie pomaga nawet maść sterydowa, lekarz może zadecydować o chirurgicznym usunięciu części napletka. Często jednak wystarczy operacja plastyczna w celu poszerzenia otworu, bez konieczności usuwania całości. W niektórych społecznościach u małych chłopców dokonuje się obrzezania (usunięcie fałdu skóry przykrywającej żołądź). Wtedy, po usunięciu napletka, żołądź jest odsłonięta, ale nie ma to wpływu na płodność i zdolność do erekcji.
Narządy płciowe służą przede wszystkim do rozmnażania. Tędy męskie komórki rozrodcze – plemniki – przemieszczają się od jądra przez najądrza i prostatę aż do wylotu cewki moczowej i dalej na zewnątrz.

Jak wyglądają plemniki i jak się poruszają

Plemnik przypomina kijankę. Składa się z główki, w której zawarte są wszystkie informacje genetyczne ze strony ojca, oraz witki, dzięki której się porusza i może dopłynąć do komórki jajowej. W momencie połączenia plemnika z komórką jajową witka odpada i do komórki przenika tylko główka.

główka (zawiera informacje genetyczne)

wstawka

witka (wprawia plemnik w ruch)

Erekcja, czyli wzwód

W prąciu są dwa ciała jamiste i jedno ciało gąbczaste (jego częścią jest żołądź), które w momencie podniecenia wypełniają się krwią. Naciskają przy tym na żyły, uniemożliwiając jej odpływ. Te napełnione krwią ciała podnoszą i wydłużają penis. Na tym etapie możliwy jest wytrysk nasienia z cewki moczowej, która nawet przy erekcji pozostaje drożna.
Penis przy wzwodzie wydłuża się, rozszerza i twardnieje. Podczas gdy w stanie spoczynku opada luźno w dół, przy erekcji podnosi się i sterczy do przodu lub nieznacznie w górę. Napletek może się zsunąć z żołędzi.

penis w stanie spoczynku, bez erekcji

penis we wzwodzie

W okresie dojrzewania zdarza się, że wzwód pojawia się w kompletnie niewłaściwym momencie, na przykład w towarzystwie. Na pewno jest to bardzo krępująca sytuacja, ale można z niej wybrnąć. Jak? Najpierw spróbuj pomyśleć o czymś przykrym. Możesz przy tym włożyć ręce do kieszeni, żeby wzwód zamaskować, a jeśli masz coś w ręce, np. książkę, stań, trzymając ją przed sobą albo się obróć. Po prostu staraj się zachować jak najprościej i najzwyczajniej, tak, żeby niepotrzebnie nie zwracać niczyjej uwagi.

Ejakulacja, mokre sny

Podczas orgazmu, kiedy sperma jest wypychana w wyniku rytmicznych ruchów mięśni miednicy, dochodzi do jej wytrysku przez cewkę moczową na zewnątrz, czyli do ejakulacji. Orgazm jest kulminacją podniecenia, które zaczyna się wzwodem penisa.
Kiedy rano budzisz się w mokrej pościeli, ale nie jest to mocz, miałeś polucję. W trakcie snu doszło do ejakulacji, wytrysku nasienia po mimowolnym orgazmie. Niektórym chłopakom nie zdarza się to wcale, innym za to często. Zwykle pytają, czy to dlatego, że mieli jakieś erotyczne sny, czyli śnił im się seks. Może tak być, ale nie musi. Niekiedy chłopcy podejrzewają też, że dzieje się tak, ponieważ za mało się masturbują. To nie tak. Erekcja często się zdarza w fazie marzeń sennych. Bywa, że mężczyźni budzą się ze wzwodem.

Wewnętrzne narządy płciowe żeńskie

Ciało dziewczyny zmienia się nie tylko na zewnątrz, ale i w środku, w okolicy narządów płciowych. Narządy płciowe należą do pierwszorzędowych cech płciowych i tworzą się jeszcze przed urodzeniem. Działać zaczynają jednak dopiero w okresie dojrzewania. Pod wpływem hormonów wydzielanych w mózgu w jajnikach zaczynają dojrzewać komórki jajowe.
Jajniki to owalne gruczoły płciowe o długości około 3 centymetrów. Kształtem przypominają śliwkę. Nie tylko dojrzewają w nich komórki jajowe, ale wytwarzają się też żeńskie hormony płciowe. Mamy dwa jajniki, prawy i lewy.

prawy jajowód

macica

lewy jajowód

prawy jajnik

szyjka macicy

pochwa

lewy jajnik

Nad jajnikami znajdują się jajowody, także prawy i lewy. Jajowód ma kształt rurki od strony jajnika zakończonej lejkiem, przez który zostaje wessana komórka jajowa. Z drugiej strony jajowód połączony jest z macicą. Dojrzał komórka jajowa przesuwa się jajowodem, od lejka do macicy. Pomagają jej w tym wyściełające jajowód rzęski. I to właśnie w jajowodzie dochodzi do zapłodnienia.
Jajowód łączy się z macicą. Uwaga! Macicę mamy tylko jedną, ale z każdej strony wchodzi do niej jeden jajowód. Macica to silnie umięśniony narząd w kształcie gruszki, wyściełany błoną śluzową. Właśnie tą, która co miesiąc rośnie, aby przyjąć zapłodnioną komórkę jajową. Jeżeli do zapłodnienia nie dojdzie, błona jest usuwana jako miesiączka.

jajowód

uwolniona dojrzała komórka

pęcherzyki zawierające jajeczka

Żeńskie narządy płciowe, czyli jajniki, jajowody i macica, ukryte są w jamie brzusznej, nie widać ich. Dokładnie w tej kolejności przemieszcza się przez nie jajeczko, czyli jedna z dwóch komórek niezbędnych do powstania nowego życia. Kiedy dojrzeje w jajniku, uwalnia się i przejmuje je jajowód, którym wędruje do macicy. Jeżeli jest zapłodnione, zagnieżdża się w miękkiej błonie śluzowej macicy.

podróż jajeczka przez jajowód oraz zapłodnienie

blastocysta 5–6 dni po zapłodnieniu

morula 4. dzień po zapłodnieniu

blastomery 30 godzin po zapłodnieniu

jama macicy

jajnik

zapłodnienie jajeczka

zagnieżdżenie się zarodka w błonie macicy

przechwycenie go przez jajowód

Zewnętrzne narządy płciowe żeńskie

Pochwa przechodzi w srom, będący zewnętrznym narządem płciowym. Wejście do pochwy osłaniają mniejsze i większe wargi sromowe.
Między wargami sromowymi, w przedniej części, znajduje się łechtaczka, a między nią a wejściem do pochwy jest cewka moczowa. Za pochwą i wargami sromowymi jest końcowy odcinek układu pokarmowego – odbyt.
Trzeba mieć świadomość, że każdy z trzech układów, którymi coś z ciała wydalamy, jest odrębny i ma osobne ujście.
Układ moczowy kończy się cewką moczową, którą wydostaje się z ciała mocz. Za nim leży pochwa, czyli ujście układu rozrodczego. Jeżeli kobieta nie jest w ciąży, tą drogą wypływa krew menstruacyjna. A podczas porodu tamtędy rodzi się dziecko.

Zewnętrzne narządy płciowe

łechtaczka

mniejsze i większe wargi sromowe

cewka moczowa

pochwa

odbyt

Za pochwą znajduje się ujście przewodu pokarmowego – odbyt, którym wydalamy stolec, czyli niestrawione resztki pożywienia.

Końcowe odcinki układów: moczowego, płciowego i pokarmowego

cewka moczowa

pochwa

odbyt

Cykl miesiączkowy

Pod wpływem hormonów wydzielanych w mózgu w jajnikach zaczynają dojrzewać komórki jajowe, zwykle jedna co 28 dni. Dojrzałe komórki jajowe mogą powstawać w jednym i drugim jajniku na zmianę. Taka komórka jest gotowa na połączenie z plemnikiem, czyli na zapłodnienie i zagnieżdżenie się w macicy. Jeżeli do zapłodnienia nie dojdzie, komórka obumiera, błona śluzowa macicy złuszcza się i wraz z krwią wszystko jest usuwane z ciała podczas menstruacji. Cykl ten powtarza się co 28 dni i nazywa się cyklem menstruacyjnym lub miesiączkowym. Pierwszy dzień miesiączki jest też pierwszym dniem cyklu, to trzeba zapamiętać. O pierwszy dzień cyklu miesiączkowego podczas każdej wizyty pyta ginekolog, a czasem także inni lekarze.

Komórka jajowa uwalnia się z jajnika mniej więcej w połowie cyklu miesiączkowego, nazywa się to owulacją.
Po owulacji, w drugiej połowie cyklu, komórka jajowa dociera przez jajowód do macicy. Tam błona śluzowa – mówiąc w prosty sposób – rośnie jak na drożdżach, wzmacnia się jej ukrwienie, poszerzają gruczoły i powstają idealne warunki do zagnieżdżenia się komórki, gdyby została zapłodniona.
Jeżeli do zapłodnienia nie dojdzie, komórka obumiera, a dla błony śluzowej macicy jest to sygnał, że nie będzie potrzebna. Złuszcza się i odkleja. Stąd bierze się krwawienie. Fragmenty błony śluzowej wydostają się z ciała wraz z krwią i niezapłodnionym jajeczkiem. Zaczyna się kolejna miesiączka.

Zmiany błony śluzowej macicy w czasie cyklu miesięcznego

macica po wydaleniu błony w czasie miesiączki

rozróśnięta błona śluzowa przed kolejną miesiączką

błona złuszczająca się podczas menstruacji

Pierwsza miesiączka, regularność i intensywność menstruacji

Pierwsza miesiączka pojawia się najczęściej między dwunastym a trzynastym rokiem życia, najpóźniej w wieku piętnastu lat. Jeżeli tak się nie stanie, warto poradzić się lekarza. Wiek, w którym dziewczyna ma pierwszą miesiączkę, jest w każdym przypadku inny. Może być podobny w jednej rodzinie; wtedy u córek pojawia się w mniej więcej tym samym wieku, co u matek, ale nie jest to reguła.
Miesiączka pojawia się zwykle co 28 dni, ale za normę uznaje się okres od 21 do 35 dni. U dziewcząt do piętnastego roku życia nieregularne miesiączkowanie jest częste i uważane za normalne. Jednak powyżej piętnastu lat cykl powinien się uregulować. Jeśli nie, najlepiej zwrócić się z tym do lekarza.
Miesiączka, zwana też okresem, może trwać od trzech do siedmiu dni, najczęściej jest to około pięciu. Intensywność krwawienia może być różna. Niektóre nastolatki na początku okresu mają tak silne krwawienie, że muszą zmieniać podpaskę na każdej przerwie. Jeżeli wystąpi jakakolwiek anomalia, czyli krwawienie dłuższe niż siedem dni albo bardzo intensywne, najlepiej zwrócić się do ginekologa. Uważa się, że normalna utrata krwi to 1 ml na 1 kg masy ciała; silne krwawienie to takie, kiedy w ciągu dnia zużywa się dziesięć podpasek lub więcej.
Środki higieniczne i bóle miesiączkowe
W trakcie miesiączki trzeba szczególnie dbać o higienę intymną. Najlepiej umyć ręce przed zmianą podpaski i po niej, a także przemyć genitalia.
Podczas menstruacji kobiety stosują środki higieniczne. Dostępne są podpaski i wygodnie jest stosować jednorazowe. Następnie dziewczyna może zdecydować się na tampony, kubeczek menstruacyjny i inne.
Jeśli miesiączce towarzyszą silne bóle, warto skontaktować się z ginekologiem. Złagodzić ból mogą ciepłe okłady, herbaty ziołowe albo leki przeciwbólowe, ewentualnie delikatny masaż brzucha i pleców lub niezbyt intensywny ruch, ale nie męczące prace fizyczne. Czasem sytuację poprawiają także witaminy i minerały, a konkretnie magnez i witamina E, ale z nią ostrożnie, bo można ją przedawkować.
Do zapisywania daty miesiączki służy wiele aplikacji, dziewczynom z regularnym cyklem może do tego wystarczyć prosty kalendarzyk. Te, które miewają problemy z miesiączką, np. nieregularny cykl lub inne odchylenia, powinny prowadzić klasyczny kalendarz miesiączkowy, w którym można zapisywać też intensywność krwawienia (liczbę zużytych podpasek), upławy, ból i inne ważne dla lekarza informacje.

Kalendarzyk miesiączkowy z oznaczeniem terminów menstruacji, intensywności krwawienia (według liczby zużytych podpasek): 1 podpaska = bardzo słabe krwawienie = 1 kratka słupka, 2–4 podpaski = słabe krwawienie = 2 kratki słupka, 5–7 podpasek = średnie krwawienie = 3 kratki słupka, 8–10 = silne krwawienie = 4 kratki słupka, 11–18 podpasek = bardzo silne krwawienie = 5 kratek słupka. B – ból w podbrzuszu, BG – ból głowy, U – upławy, S – stosunek płciowy, I – infekcje i inne.

I - angina

1. dzień cyklu

14. dzień, połowa cyklu, uwolnienie komórki jajowej - owulacja

Błona śluzowa macicy podczas cyklu menstruacyjnego